Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti)

Çocuk diş hekimleri bebeklikten ergenliğe kadar olan yaşam sürecinde, yaklaşık 0-15 yaş aralığına denk gelen , bebek ve çocukların ağız ve diş sağlığıyla ilgilenen diş hekimliğinin bir branşıdır.

Pedodontist olarak adlandırılan uzman çocuk diş hekimleri ,diş hekimliği eğitimlerini tamamladıktan sonra doktora eğitimi yaparak (4-6 yıl) uzman olurlar. Çocuklardaki diş hekimi korkusu yenmek , ilerde oluşabilecek travmaları önlemek adına diş tedavilerinin bir pedodontist tarafından yapılmasında fayda vardır.

Pedodondistler; süt dişlerinde oluşan çürükler ve tedaviler, süt ve sürekli dişlerdeki çürük önleyici tedaviler, süt dişi çekimleri ve yer tutucular gibi tedavilerle ilgilenirler. Çocuk diş hekimliği olarak da bilinen bu bölümünde daha çok koruyucu önlemler ağır basmaktadır. Çocuk diş hekimliğinin birincil hedefi, ağız ve diş sağlığı ile ilgili sorunların oluşumunu engelleyici önlemler almak ve çocukları dişlerinde çürük oluşmadan büyümelerini sağlamaktır. Bu hedeflere yönelik olarak uygulanan işlemler koruyucu diş hekimliği uygulamaları olarak adlandırılır.

Pedodonti Hangi Sorunlarla İlgilenir?

Bebeklikten ergenliğe kadar olan dönemdeki bütün çocukların ağız ve diş sağlığı problemleri ile ilgilenmektedir. Çocuk diş hekimi;

• Çocuklar ve anne babalarına ağız ve diş sağlığı ilgili eğitim vermek,
• Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanılması konusunda yardımcı olmak,
• Biberon çürüğü olarak bilinen 71 aylık veya daha küçük çocuklarda görülen erken çocukluk çağı çürüklerinin önüne geçilmesi ve bu konuda anne babaların eğitilmesi,
• Çürükleri önlemeye yönelik olarak bölgesel vernik ya da jel florür ve fissür örtücü uygulamaların yapılması,
• Zamanından önce düşen dişler ya da zorunlu çekimler nedeniyle ortaya çıkan boşlukları daimi dişlerin çıkışına kadar korumak amacıyla diş kaymalarını önleyecek olan yer tutucu uygulamalarının yapılması,
• Travma nedeniyle oluşan dişlerde kayıp, kırıklar, çatlaklara yönelik tedavilerin yapılması
• Dişten kopan parçaların tekrar yapıştırılması işlemi,
• Sporla uğraşan çocukları için koruyucu aparey yapımı,
• Çocukların süt ve daimi dişlerindeki çürüklere yönelik dolgu, kanal tedavisi ve kaplama uygulanması,
• Gerekli durumlarda amputasyon olarak adlandırılan ve halk arasında küçük kanal tedavisi olarak bilinen uygulamaların yapılması,
• Diş köklerini de içeren ileri çürüklerde dişin kurtarılma olanağı kalmadığı durumlarda diş çekiminin yapılması,
• Ortodontik problemleri önlemek için gerekli tedavi ve uygulamaların yapılması,
• Kalıtımsal ağız, diş ve çene ile ilgili sorunların tedavileri,
• Çocuklarda görülebilen diş sıkma ve gıcırdatma tedavisi için gece plağı uygulamasının yapılması,
• Diş eti hastalıklarının tedavisi gibi işlemleri gerçekleştirmek üzerine uzmanlaşmıştır.

Çocuk Diş Hekimliği Neden Önemlidir?

Yetişkin olduğumuzda sağlam ve sağlıklı bir ağız ve diş yapısına sahip olmak, küçük yaşlarda eğitimin yeterli ve doğru verilmesiyle yakından ilişkilidir. Ağız ve diş sağlığı eğitimi ile ilgili alışkanlık kazanılması çok küçük yaşlarda başlamaktadır. Bu nedenle bu konudaki eğitimler küçük yaşlardan itibaren verilmeli , düzenli diş hekimi kontrolleri yapılmalıdır. Eğitimin ailede başladığı göz önünde bulundurulduğunda, çocuk diş hekimlerinin ailelerle sürekli iletişim halinde olmalarının çok önemli olduğu inkar edilemez bir gerçektir.

Çocuklarda belirli bir dönemde hem kalıcı hem de süt dişleri aynı zamanda ağızda bulunur. Özellikle bu dönemde tedavi edilemeyen süt dişlerindeki çürükler ağızda bulunana daimi dişlere de sıçrayacabileceğinden tedavisi ve kontrolü çok önemlidir. Nasıl olsa süt dişi değişecek yanılgısı kalıcı dişlere de zarar verebilmektedir. Erken diş kaybı, çürükler, eksik diş gibi süt dişleriyle ilgili pek çok sorun kalıcı dişleri olumsuz yönde etkileyerek gelecekte daha büyük ağız ve diş problemleri yaşanmasına sebep olabilir.

Çocuklarda İlk Diş Hekimi Muayenesi Ne zaman Yapılmalıdır?

İlk dişlerin sürülmesiyle birlikte diş hekimi kontrolü yapılmalı ve düzenli olarak her 6 ayda bir de kontrol amaçlı diş hekimine gidilmelidir. İlk muayene çocuğun tüm hayatı boyu sürecek ağız ve diş bakımı alışkanlığının aşılanması ve diş hekimi korkusunun oluşmaması için eğlenceli bir deneyim olmalıdır. İlk diş hekimi muayenesinde çocuğun ağız ve diş yapısı incelenerek, çürüklerin nasıl önleneceğine dair ağız hijyen bilgisi verilir.

Çocukların beslenme alışkanlıkları diş sağlığıyla doğru orantılıdır. Ne yediği kadar, ne zaman ve ne sıklıkla yediği önemlidir.

• Çocuğunuza taze sebze meyve ve peynir gibi sağlıklı yiyecekler yedirin.
• Şekerli gıdalardan uzak tutun.
• Şekerli ve nişastalı gıdaları atıştırmalık olarak aralarda değiş yemeklerden sonra verin.
• Çocuğunuz sakın seviyorsa şekersiz veya xylitol içeren sakızları tercih edin.
• Yatmadan önce sekerli, yiyecekler, bal veya pekmez ilave edilmiş süt vermeyin.

Flor Uygulaması Nedir?

Fluorid; çeşitli bitkilerde, deniz ürünlerinde, suda ve vücudumuzun değişik dokularında bulunan, dişlerin çürümesini önleyen ve dişlerin yapısını kuvvetlendiren elementtir. Topikal fluorid uygulamaları dişleri çürümeye yatkın çocuklarda uygulanır. Bu sayede yeterli miktarda fluorid dişler üzerine depolanır ve dişlerin yapısı güçlendirilerek, çürüğe karşı dirençli olmasını sağlar. Bakterilerin meydana getirdiği asit oluşumunu da engelleyerek dişleri korur.

Fissür Örtücü Uygulaması Nedir?

Diş çürükleri genellikle süt ve daimi azı dişlerinin çiğneyici yüzeylerinde bulunan çukurcuklarda ve tepeciklerde başlar. Pit ve fissürler olarak adlandırılan bu bölgeler oldukça dardır ve gıdaların sıkışıp temizlenememesi nedeniyle çürükle başlar. Bu bölgelerdeki gıda ve mikroorganizma birikimi sonucu oluşacak çürüğü önlemek amacıyla fissür örtücü adı verilen akıcı dolgu maddesi ile derin çukurcuklar kapatılır. Böylece bu kısım kaygan bir yüzey haline gelir. Özellikle azı dişlerin çiğneyici yüzeyine uygulanan oldukça etkili bir koruma yöntemidir.

Pedodontide Uygulanan Amputasyon Nedir?

Amputasyon, çocuk diş hekimliğinde çürük süt dişleri için kullanılan bir kanal tedavisi yöntemidir. Halk arasında küçük kanal tedavisi olarak da adlandırlır. Çürük süt dişi, kalıcı dişler çıkana kadar ağızda tutabilmek amacıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Çürüğün çok ileri olduğu durumlarda uygulanmaktadır. Dişte bulunan çürüğün dişi besleyen damarlara ve sinirlere kadar ulaşması durumunda amputasyon tedavisi uygulanmaktadır.

Amputasyon tedavisinde, dişteki çürük kısım alınır, diş bakterilerden temizlenir. Kanal tedavisinden farklı olarak damar ve sinirler çıkarılmaz. Böylece dişin canlılığını korumak amaçlanmaktadır. İşlemin son aşamasında açılan boşluğa uygun malzemeyle dolgu yapılır. Eğer gerekli ise porselen, zirkonyum gibi maddelerden kaplama da yapılmaktadır. Amputasyon tedavisi, düşme zamanı yaklaşmış süt azı dişlerinde dişin daha uzun süre ağızda kalabilmesi için de uygulanabilir.

Yer Tutucu Nedir? Nasıl Yapılır?

Yer tutucular süt dişlerinin zamanından önce kaybedildiği durumlarda, alttan gelecek sürekli dişin yerini korumak amacıyla yapılan apareylerdir. Süt dişleri sürekli dişler gelene kadar ağızda çocuğa fonksiyon ve estetik sağlamanın yanı sıra alttan gelecek olan dişlere de rehberlik eder. Çürük, enfeksiyon, travma ya da herhangi bir nedenle kaybedilen süt dişlerinin yerine eğer yer tutucu yapılmazsa ağızda gelişimsel bozukluklar ve çapraşıklıklar meydana gelebilir.

Yer tutucular çocuğun ağzından bir ölçü alınarak laboratuvara gönderilir ve dişlere uygun bir yer tutucu yapılır. Hazırlanan bu yer tutucu diş hekimi tarafından dişlere yapıştırılır. Yer tutucu yapıştırıldıktan sonra alttan sürekli diş çıkana kadar 6 ayda bir hekim tarafından kontrol edilir. Alttaki dişi çıkmaya başladığında çıkarılabilir. Çocuğa herhangi bir zararı yoktur. Çiğnemesine engel teşkil etmez.

Travma Nedir?

Daimi dişler döneminde kırılan dişlerde, kırık parça bulunabildiyse hemen süt içerisine konularak diş hekimine gelindiğinde yerine yerleştirilebilir. Diş tamamıyla çıktığında da aynı şekilde su altına tutulup süt içerisine konulduğun ve en kısa sürede diş hekimine gelindiğinde yine diş yerine yerleştirilebilir. Fakat süt dişlerinde bu mümkün değildir.